بررسی قابلیت دسترسی فلزات سنگین و جزءبندی شمیایی در خاکهای شالیزار منطقه ی لنجانات اصفهان

سطوح زیاد فلزات سنگین معمولا در خاک های کشاورزی تجمع می یابند و تحت تاثیر کودهای شیمیائی، خصوصیات فلزی، و انتشارات ناشی از تردد ماشین ها قرار دارند. مقدار هفت فلز سنگین (کادمیوم، مس، آهن، منگنز، نیکل، سرب، و روی) و اجزاء شیمیائی آن ها در 28 نمونه خاک سطحی (20-0 سانتی متری) استان اصفهان، به عنوان منطقه ای با کشاورزی شدید، تعیین شدند. همچنین غلظت های فسفر کل، فسفر السن، فسفر-cacl2، فسفرمحلول و اجزاء شیمیائی آن بررسی شد. فراوانی فلزات در خاک ها به ترتیب آهن (4/1240 میلی گرم بر کیلوگرم)> منگنز (7/95 میلی گرم بر کیلوگرم) > سرب (6/51 میلی گرم بر کیلوگرم) > روی (8/23 میلی گرم بر کیلوگرم) > نیکل (4/13 میلی گرم بر کیلوگرم) > مس 00/7 میلی گرم بر کیلوگرم) > کادمیوم (8/2 میلی گرم بر کیلوگرم) بودند. آهن، منگنز، نیکل، سرب و روی در خاک های شالیزار عمدتا در جزء اکسیدی (به ترتیب 6/53%، 2/65%، 4/40%، 8/40%، 8/40%، 3/53%)، در حالی که جزء کربناتی کادمیوم و باقی مانده مس در به ترتیب (1/36%) و (4/41%) قرار داشتند. اجزاء متحرک و قابل دسترس (تبادلی و کربناتی) کادمیوم، مس، آهن، منگنز، نیکل، سرب، و روی در خاک های شالیزار به ترتیب برابر 2/51%، 8/20%، 79/0%، 2/29%، 5/28%، 1/41%، و 8/24% می باشد که احتمالا تحرک و قابلیت دسترسی آنها به ترتیب کادمیوم > سرب > منگنز ? نیکل > روی > مس >> آهن می-باشند، که نشان می دهد عمده کادمیوم منشاء فعالیت های انسانی دارد. بیشتر فسفر در خاک های شالیزار فسفر عصاره گیری شده با hcl (87/88%)بود، که عمدتا فسفر همراه با کربنات می باشد. جزء فسفر محلول و تبادلی با فسفر کل، فسفر السن، فسفر-cacl2، فسفرمحلول، رس و cec همبستگی داشت. با توجه به درصد بالای قابلیت دسترسی کادمیوم در خاک های مورد مطالعه، جذب و تجمع آن در گیاه نگران کننده می باشد. چنانچه کادمیوم در خاک براحتی توسط گیاه از طریق سیستم ریشه جذب و تجمع یابد، غلظت کادمیوم می تواند از نظر سلامتی نگران کننده باشد.